Wszystko o uzależnieniu od miłości

Definicja i mechanizmy uzależnienia od miłości

Uzależnienie od miłości to stan, gdy relacja staje się obsesją. Potocznie nazywamy to „kochaniem za bardzo”. Nie można utożsamiać miłości i zniewolenia. To dwa różne stany emocjonalne. Wiele badań pokazuje podobieństwa do uzależnień od substancji. Uzależnienie od osoby to szersze pojęcie. Miłość jest jego specyficzną formą. Leszek Mellibruda w „Psychopatologii zjawisk społecznych” wyjaśnia. Mówi o uzależnieniu, gdy wystąpią trzy objawy w ciągu roku. Badacze wskazują, że to poważny problem. Nie można go lekceważyć. Neuroprzekaźniki-wpływają na-zachowanie. Miłość romantyczna aktywuje układ nagrody w mózgu. Działa podobnie jak substancje odurzające. Badania Bartelsa i Zekiego (2000) to potwierdzają. Obrazowanie czynnościowe mózgu pokazuje aktywację tych samych rejonów. Dotyczy to zakochanych oraz osób pod wpływem kokainy czy opiatów. Za „motyle w brzuchu” odpowiada układ nagrody. Kluczowe neuroprzekaźniki to dopamina, endorfiny, serotonina i oksytocyna. Dopamina jest odpowiedzialna za uczucie euforii. Napędza poszukiwanie nagrody. Endorfiny łagodzą ból i stres. Serotonina reguluje nastrój. Oksytocyna to hormon przywiązania. Wszystkie te mechanizmy uzależnienia są złożone. Miłość romantyczna-aktywuje-układ nagrody. Psychologowie i psychiatrzy szukają źródeł uzależnienia w dzieciństwie. Trauma dzieciństwa, niska samoocena to ważne czynniki. Brak bezpieczeństwa w relacjach wczesnodziecięcych również. Osoby z lękowo-ambiwalentnym stylem przywiązania są bardziej narażone. Definicja uzależnienia emocjonalnego obejmuje te aspekty. Traumy dzieciństwa-prowadzą do-dysfunkcyjnych związków. To stany, gdzie brakuje zaspokojenia podstawowych potrzeb. Należą do nich bezpieczeństwo, uznanie, afiliacja. Uzależnienie od osoby często ma swoje korzenie w tych doświadczeniach. Oksytocyna-pośredniczy w-zależności emocjonalnej. Kluczowe różnice między zdrową miłością a uzależnieniem:

• Wzajemny szacunek i autonomia vs. utrata tożsamości.
• Rozwój osobisty i wsparcie vs. zaniedbywanie własnych potrzeb.
• Zdrowa miłość opiera się na wolności vs. kontrola i zaborczość.
• Równowaga i niezależność vs. paniczny lęk przed samotnością.
• Zaufanie i bezpieczeństwo vs. ciągłe poszukiwanie dowodów miłości.

Cecha	Uzależnienie od miłości	Uzależnienie od substancji
Aktywacja mózgu	Układ nagrody (dopamina)	Układ nagrody (dopamina)
Objawy odstawienia	Depresja, lęk, bezsenność	Drgawki, nudności, lęk
Tolerancja	Potrzeba „zwiększania dawki” kontaktu	Potrzeba większych dawek substancji
Nawrót łaknienia	Powrót do destrukcyjnych zachowań	Powrót do zażywania substancji

Podobieństwa między uzależnieniem od miłości a uzależnieniem od substancji są uderzające. Na poziomie biochemicznym i behawioralnym występują analogiczne mechanizmy. Ośrodki badawcze neurobiologii potwierdzają to. Uzależnienie od osoby wykazuje te same wzorce. Obejmuje to tolerancję, objawy odstawienia i ryzyko nawrotu.

Procentowa aktywacja układu nagrody w mózgu w różnych stanach.

Objawy, fazy i konsekwencje uzależnienia od miłości

Osoby zmagające się z uzależnieniem od miłości wykazują szereg objawów. Występuje upojenie, rodzaj euforii, podczas kontaktu z partnerem. Następuje narastająca potrzeba „zwiększania dawki” uwagi. Przeradza się to w chęć posiadania drugiej osoby na wyłączność. Osoba uzależniona traci autonomię. Zanika jej tożsamość. Często ignoruje przyjaciół. Rezygnuje z własnych pasji na rzecz partnera. Niska samoocena i lęk przed utratą partnera dominują. Może pojawić się wyuczona bezradność. Przeświadczenie, że nic nie zależy od niej samej. Zaborczość i osaczanie to również częste objawy uzależnienia od miłości. Dotyczy to szeroko pojętego uzależnienia od osoby. Uzależnienie emocjonalne rozwija się w kilku fazach. Pierwsza to eksperymentowanie lub fascynacja. Potem następuje czerpanie pozornych korzyści. Osoba widzi pozytywy w nadmiernym zaangażowaniu. Trzecia faza to utrata kontroli. Uzależnienie-ma charakter-postępujący. Kolejna faza to uzależnienie i desperacja. Osoba nie potrafi funkcjonować bez partnera. Ostatnia to faza beznadziejności. Przykładem jest historia Zosi. Na początku związku czuła się bezpiecznie. Partner „zalewał ją miłością”. Z czasem pojawiła się przemoc psychiczna. Przerodziła się w fizyczną. Zosia straciła kontrolę nad własnym życiem. To doprowadziło ją do ściany. Konsekwencje toksycznej miłości są bardzo poważne. Około 80% uzależnionych towarzyszą stany depresyjne. Depresja, lęk, bezsenność to częste dolegliwości. Problemy z apetytem i drażliwość również. Ryzyko prób samobójczych wzrasta o 30%. Dotyczy to osób zmagających się równocześnie z uzależnieniem i depresją. Syndromy odstawienia miłości objawiają się intensywnie. Gdy osoba zostanie porzucona, pojawiają się napady płaczu. Odczuwa się silne poczucie osamotnienia. Brak kontaktu z ukochaną osobą powoduje pragnienie usłyszenia jej. Uzależnienie od osoby, szczególnie po rozstaniu, wywołuje te reakcje. Prowadzi do poważnych zaburzeń psychicznych. Osiem fizycznych i psychicznych symptomów odstawienia:

• Depresja i obniżony nastrój.
• Napady płaczu.
• Bezsenność i zaburzenia snu.
• Poczucie osamotnienia.
• Drażliwość i wahania nastroju.
• Problemy z apetytem (utrata lub nadmierny).
• Lęk i ataki paniki.
• Myśli samobójcze (w skrajnych przypadkach).

Odstawienie-powoduje-dyskomfort emocjonalny.

Obszar życia	Opis skutku	Przykłady
Zdrowie psychiczne	Rozwój depresji, lęków, zaburzeń nastroju	Ciągłe poczucie smutku, ataki paniki
Relacje społeczne	Izolacja od bliskich, utrata przyjaciół	Rezygnacja ze spotkań, brak kontaktu z rodziną
Kariera/Edukacja	Spadek wydajności, utrata pracy, porzucenie nauki	Problemy z koncentracją, absencja w pracy
Finanse	Problemy finansowe, zadłużenie	Niekontrolowane wydatki na partnera, utrata oszczędności
Poczucie własnej wartości	Niska samoocena, brak wiary w siebie	Ciągłe szukanie aprobaty, poczucie bezwartościowości

Uzależnienie od miłości ma postępujący charakter. Jego destrukcyjny wpływ obejmuje wszystkie sfery życia. Od zdrowia psychicznego po finanse. Niszczy relacje społeczne. Prowadzi do zaniku poczucia własnej wartości. Uzależnienie od osoby wyniszcza kompleksowo. Wymaga to natychmiastowej interwencji.

Procentowy udział najczęstszych objawów odstawienia uzależnienia od miłości.

Skuteczne strategie wyjścia i leczenia uzależnienia od miłości

Pierwszym krokiem jest uświadomienie problemu. Osoba uzależniona musi przyznać, że ma problem. Należy sporządzić listę strat wynikających z uzależnienia. Ważne jest usunięcie czynnika uzależniającego. Chodzi o przedmioty, miejsca, kontakt z partnerem. Parafrazując słowa Ch. Dickensa, usuń wszystko, co przypomina o niespełnionej miłości. To początek drogi do uwolnienia się od uzależnienia od osoby. Osoba uzależniona-potrzebuje-wsparcia. Samodzielne wyjście z uzależnienia jest trudne. Często wymaga wsparcia specjalistów. Leczenie uzależnień emocjonalnych obejmuje psychoterapię. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga zmieniać wzorce myślowe. Terapia psychodynamiczna bada nieświadome procesy. Terapia grupowa oferuje wsparcie innych osób. Terapia dla par pomaga obu partnerom. Farmakoterapia jest również pomocna. Lek przeciwdepresyjny proxetine podnosi poziom serotoniny. Może pomóc w walce z depresją. Rosental (2002) uważa, że ćwiczenia fizyczne są skuteczne. Mogą być alternatywą dla farmakoterapii w leczeniu depresji. Psychoterapia-oferuje-narzędzia do zmiany. Program „12 Kroków” to sprawdzona metoda. Został stworzony przez ruch AA. Z powodzeniem wykorzystują go Anonimowi Erotomani. Zasady programu to „jeden dzień na raz”. Skupiamy się na teraźniejszości. Należy unikać miejsc przypominających o byłym ukochanym. Powstrzymaj się przed pierwszym telefonem lub sms-em. Hasło „przemyśl ten kieliszek” uczy refleksji. Pozwala to uniknąć impulsywnych działań. Program 12 Kroków-oferuje-strukturę wsparcia. Budowanie nowych, zdrowych nawyków jest kluczowe. To pomaga w procesie zdrowienia z uzależnienia od osoby. Siedem praktycznych wskazówek na co dzień:

• Rób rzeczy, które sprawiają przyjemność i rozwijają pasje.
• Unikaj słodyczy i leków, które mają zdolność do wywoływania stresu.
• Doceniaj uśmiech i śmiech, które poprawiają nastrój.
• Regularnie uprawiaj forsowny wysiłek fizyczny.
• Łącz aktywność fizyczną z przebywaniem na świeżym powietrzu.
• Wizualizuj przyszły, idealny związek, zastępując stary obraz.
• Sporządź listę wad byłego partnera i regularnie na nią spoglądaj, aby radzenie sobie po rozstaniu było łatwiejsze.

Aktywność fizyczna-podnosi-nastrój. Pięć kroków wychodzenia z uzależnienia:

1. Krok 1: Uświadomienie problemu. Bez tego nie uda się żadna terapia.
2. Krok 2: Znalezienie źródła i czynnika uzależniającego.
3. Krok 3: Sporządzenie listy strat. To pomaga w zrozumieniu konsekwencji.
4. Krok 4: Usunięcie czynnika uzależniającego. To najtrudniejszy etap.
5. Krok 5: Plan uzdrowienia. Powinien być indywidualny i kompleksowy.

Uświadomienie problemu-jest kluczowe dla-terapii.

Metoda	Opis	Kiedy stosować
Terapia indywidualna	Praca z psychoterapeutą nad przyczynami i wzorcami.	Na każdym etapie uzależnienia, szczególnie na początku.
Terapia grupowa	Wymiana doświadczeń z innymi, wsparcie społeczne.	Po uświadomieniu problemu, dla poczucia wspólnoty.
Farmakoterapia	Leki przeciwdepresyjne lub stabilizujące nastrój.	Wspomagająco w przypadku współistniejącej depresji lub lęków.
Aktywność fizyczna	Regularny wysiłek fizyczny, np. bieganie, pływanie.	Wspiera produkcję endorfin, poprawia nastrój, redukuje stres.
Grupy wsparcia	Spotkania Anonimowych Erotomanów (AE), wymiana doświadczeń.	Dla długoterminowego wsparcia i utrzymania trzeźwości emocjonalnej.

Holistyczne podejście do leczenia jest niezwykle ważne. Kombinacja różnych metod zwiększa szanse na sukces. Terapia indywidualna, grupowa, farmakoterapia, aktywność fizyczna. Wszystkie te elementy wspierają proces zdrowienia. To jest szczególnie ważne w kontekście uzależnienia od osoby. Indywidualny wysiłek dobrze połączyć z psychoterapią.